Bitwa pod Depułtyczami – 5 sierpnia 1863 roku

Powstanie styczniowe na ziemi chełmskiej miało szczególny wymiar. W kolejnych miesiącach do Chełma kilkakrotnie wkraczali powstańcy, a w okolicy operowały liczne oddziały polskie, dowodzone między innymi przez: Władysława Ruckiego, Karola Krysińskiego, Kajetana Cieszkowskiego-Ćwieka oraz Walerego Kozłowskiego.

Najsłynniejsze bitwy powstańcze w okolicach Chełma stoczono pod Depułtyczami i Malinówką. Do starcia pod Depułtyczami doszło w połowie 1863 roku, kiedy po rozbiciu struktur konspiracyjnych w regionie w początkach powstania następowała stopniowa odbudowa oddziałów i rozwój działalności zbrojnej. Bitwa pod Depułtyczami trwała około sześciu godzin i była jednym z nielicznych starć w okolicach Chełma, które zakończyło się sukcesem powstańców.

Poległych powstańców pochowano na niewielkim cmentarzu w Żołtańcach. Cześć zmarłych w wyniku ran prawdopodobnie znalazła spoczynek na cmentarzu w Chełmie. Pamięci powstańców spod Depułtycz poświęcono pomnik odsłonięty w 2002 roku.